Cumhuriyet’in 100. yılında Anadolu’da açılan ilk sergi

A.CELAL BİNZET

Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti adları birbirini bütünleyen bir anlam taşır. Cumhuriyet’in, parçalanmış bir imparatorluğun içinden hangi zorlu koşullar altında çıkarak kurulduğunu biliyoruz. Savaşın çöküntüsü altında yanmış yıkılmış bir ülke görüntüsünün yeniden ayağa kaldırılmasının öyküsü, içinde sayısız dersler barındırır. İnanmış bir önderin hedefindeki kalkınmış toplum ülküsü elbette kültür ve sanatsız olamazdı. Bu amaçla, kuruluşun ilk günlerinden başlayarak bunları da öne çıkardı. Sanatın toplum kalkınmasındaki gücünü bildiği için her konuşmasında önemini vurgulama gereksinimi duydu. Üstelik bunu yaparken Cumhuriyet’in başkenti Ankara’yı aynı zamanda bir kültür ve sanat başkenti yapmayı da hedeflemişti.

O güne değin İstanbul’un sınırları dışına çıkmamış ressamları bu kez Ankara’da açılacak sergilerle Anadolu’ya taşıma görevi yapacaktı. Anadolu’da ilk resim sergisi 14 Ekim 1923 günü saat 15.00’de Denizciler Caddesi’ndeki Türk Ocağı binasında açılır. Ahmet Ziya Akbulut, Ali Rıza Toroslu, Ali Sami Boyar, Ali Sami Yetik, Bakiye Hanım, Bedia Güleryüz, Belkıs Mustafa, Cevad Üsküdarlı, Efraz Hanım, Feyhaman Duran, Fuat Soyhan, Güzin Duran, Halil Paşa, Hasan Vecih Bereketoğlu, Hikmet Onat, Hüseyin Avni Lifij, Hüseyin Tahir, İbrahim Çallı, İhsan Hanım, İhsan Özsoy, Maide Esad Hanım, Mehmet Ali Laga, Mehmet Ruhi Arel, Melek Fevzi Hanım, Mithad Efend, Mustafa Efendi, Namık İsmail, Nazmi Ziya Güran, Nejad Sirel, Ömer Adil, Sadi Bey, Şemsettin Ruhi Arel ve Şevket Dağ sergide yapıtları bulunan sanatçılarımız. Sanatımızın önemli adları olarak tarihe geçmiş bu kişilikler arasında kadın sanatçıların varlığını cumhuriyet düşüncesine borçlu olduğumuzu da unutmamalıyız. 

Açılışa katılamayan Gazi, birkaç gün sonra sergiyi ilgiyle izler. Çankaya Köşkü için bazı resimleri satın alır. Ayrıca yazılıp çoğaltılan bir mektupla ilgili kurum ve bakanlıkların da satın almasına aracılık edecektir. 

Çağdaş Sanatlar Vakfı (ÇAĞSAV) öncülüğünde içinde bulunduğumuz yüzüncü yılı kutlama nedeniyle aynı sanatçıların yapıtlarından oluşan bir sergi yüz yıl sonra tam da aynı saatte Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi’nde açıldı. Değişik koleksiyonlardan derlenen yapıtların -biri dışında- sonraki tarihlerde aynı sanatçıların elinden çıkmış olduğunu belirtelim. ÇAĞSAV Başkanı Devrim Erol’un öncülüğünde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın katkılarıyla açılan sergi “YİNE, YENİDEN” başlığını taşıyordu. Hem Cumhuriyet’imize ve Atatürk’e saygı ve sevgi bağlamında hem de sanatımızın ustalarını anma bağlamındaki bu anlamlı sergi 25 Ekim 2023 gününe dek ilgiyle izlendi.