İngiltere’de Başbakan Sunak, ana muhalefetin genel seçimde birinci parti olabileceğini kabul etti

Getty Images
Rishi Sunak Ekim 2022’den bu yana ülkeyi yönetiyor

İngiltere’de yerel seçimlerde büyük kayıp yaşayan Başbakan Rishi Sunak, genel seçimlere aylar kala halen seçmen nezdinde kazanım elde edebileceğini savundu.

Sunak, iktidar partisinin kayıplarının tam olarak netleşmesi sonrası ilk mesajında “ciddi bir hayal kırıklığı” yaşadığını kabul etti.

Perşembe günü 107 belediye için yapılan seçimlerde sonuçlar belli oldu.

Buna göre İşçi Partisi 186 ek sandalye ile meclis üyeliğini 1158’e yükseltirken, Muhafazakar Parti 474 sandalye kaybederek 515’e geriledi.

Genel seçimler için de büyük işaret olan yerel seçimde Liberal Demokratlar ve Yeşiller de önemli kazanımlar elde etti.

Seçim yenilgisi ile ilgili Times gazetesine konuşan Sunak, İngiliz kamuoyuna “onların yararına işler yaptıklarını göstermeye kararlı” olduğunu söyledi.

Partisinin çoğunluğu kaybetme yolunda olabileceğini ilk kez kabul eden Rishi Sunak, genel seçimden İşçi Partisi’nin en büyük parti çıkabileceğini kabul etti.

Sunak yerel seçimlerin, hiçbir partinin çoğunluğu sağlayamayacağı bir genel seçim sonucunun işareti olduğunu da savundu.

Ülkenin önde gelen seçim uzmanlarından Profesör Michael Thrasher da Sky News için yaptığı değerlendirme de Sunak’ın öngörüsünü paylaştı ve İşçi Partisi’nin 294 sandalye kazanabileceğini söyledi.

Bazı seçim uzmanlarının karşı çıktığı bu öngörü, yerel seçim sonuçlarında yaşanan oy verme davranışının genel seçime modellenmesi ile elde ediliyor.

İngiltere’de en geç Aralık ayında yapılması gereken genel seçimde meclis çoğunluğu için 329 milletvekili gerekiyor.

Ülkede son genel seçimde Boris Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti 365 milletvekili kazanmıştı. İşçi Partisi ise 203’te kalmıştı.

Ancak 2019 yılındaki bu seçimden yaklaşık 2.5 yıl sonra Başbakan Johnson istifa etmek zorunda kaldı. Yerine gelen Liz Truss da ekonomi politikalarının büyük krize yol açması sonrası 45 gün içinde istifa etti ve görevi mevcut Başbakan Sunak’a devretti.

Blackpool yenilgisi ne anlama geliyor?

Sunak Times Gazetesi’ne verdiği mülakatta Liberal Demokratlar ve Yeşiller ile yapılacak bir İşçi Partisi koalisyonunun İngiltere için ‘felaket’ olacağını da iddia etti.

Sunak, “Ülkenin bir başka at pazarlığına değil icraata ihtiyacı var. Halkın öncelikleri konusunda bir planı olan tek parti biziz” dedi.

Ana muhalefetteki İşçi Partisi ise başka partilerle genel seçim sonrasına ilişkin nir koalisyon planı içinde olabileceği iddiasını reddediyor.

Partinin seçim işleri sorumlularından Pat McFadden, BBC’ye yaptığı açıklamada İşçi Partisi’nin kazanabileceğine yönelik bir inancın hakim olduğunu söyledi.

Başbakan Rishi Sunak, genel seçimler öncesi bu son büyük kamuoyu sınavında ciddi bir yenilgiye uğramış görünüyor.

Londra’da İşçi Partisi’nin adayı ve mevcut Belediye Başkanı Sadiq Khan yüzde 43,8 oy alarak koltuğunu korudu. Muhafazakar Parti’nin Londra Belediye Başkan adayı Susan Hall ise yüzde 32,7 oy aldı.

Genel seçime yönelik önemli göstergelerden biri Blackpool kentinde yaşandı.

İktidardaki Muhafazakar Parti, yerel seçimlerle aynı gün bu kentte yapılan milletvekilliği ara seçiminde sandalyeyi İşçi Partisi’ne kaptırdı. Başbakan Sunak’ın partisi burada 2019’daki seçime kıyasla yüzde 32 oy kaybına uğradı.

Getty Images
Ana muhalefetteki İşçi Partisi’nin lideri Keir Starmer

Ülkede nasıl bir seçim sistemi var?

İngiltere’de parlamento, Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası’ndan oluşuyor.

Avam Kamarası üyeleri normalde 5 yılda bir yapılan seçimlerle belirleniyor.

Seçim sistemi, dar bölge ve çoğunluk esasına dayanıyor.

650 seçim bölgesinde en fazla oy alan aday, bölgesinin milletvekili olarak parlamentoya giriyor.

Parlamentodaki Avam Kamarası’nda 650 sandalye bulunuyor.

Sandalyelerin yarısından bir fazlasına, yani 326’sına sahip olan parti tek başına iktidar oluyor.

Eğer hiçbir parti bu sayıya ulaşamazsa en çok oy alan partinin azınlık hükümeti veya koalisyon gündeme geliyor. İngiltere, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra sadece 2010-2015 döneminde koalisyon hükümetiyle yönetildi.

Dar bölge ve çoğunluk esasına dayalı sistem nedeniyle partilerin ulusal çaptaki oy oranıyla, parlamentodaki sandalye dağılımı arasında doğrusal oran bulunmuyor.

10 soruda İngiltere seçimleri
İngiltere yerel seçimleri: Sadiq Khan 3. kez Londra Belediye Başkanı seçildi