Çözüm yok, ceza var!

CHP, Meclis’te görüşmeleri devam eden tam adı “Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” olan “torba öneriye” ilişkin rapor hazırladı. Raporda, bakanlıklardan gelen “etki analizlerine” de yer verildi. Teklifle kooperatif ve üst kuruluşların üye kimlik bilgileri ve diğer bilgileri Kooperatif Bilgi Sistemi’ne (KOOPBİS) yüklemeleri için 2 yıl daha ek süre veriliyor. Etki analizlerine göre, kooperatiflerin yüzde 45.7’si, 22 bin 803’ünün sisteme henüz hiç veri girmedikleri belirlendi. Ek süre verilmezse 91 bin 212 kişiye 48 bin 300’er TL’den toplam 4.4 milyar TL para cezası uygulanacak. Teklif yasalaşırsa, sorumlu kooperatif yöneticileri 3 aydan 2 yıla kadar hapis ve 50 günden 500 güne kadar adli para cezasından kurtulacak. Kooperatif ve üst kuruluşlarına yasada 2021 yılında yapılan değişikliğe uyum sağlamak için verilen süre de 2 yıl uzatılıyor. 34 bin 949 faal kooperatiften sadece 3 bin 320’si yeni kanuna intibak sağladı. 5 bin 618’inin intibak süreci devam ediyor. Mevcutta 26 bin 11 kooperatif ise intibak işlemlerine daha başlamadı. 

‘SORUNLARI ÇÖZMEKTEN UZAK’

CHP’nin raporunda, teklifin perakende ticaretle ilgili olarak işletme kapatmaya kadar giden cezai hükümlerinin, enflasyonu ve perakende zincirindeki sorunları çözmekten uzak olduğu vurgulandı. 10 bin TL ile başlayan cezalandırma sürecinin bu teklifle 12 milyon TL’ye dayandığı, 6 gün işletme kapatmaya kadar vardığı buna karşın fiyat artışlarının durdurulamadığı kaydedildi. Teklifte ayrıca Şubat 2021’de Ticaret Bakanlığı’nın sektör görüşüne açıp 3 yıldır rafa kaldırdığı 17 maddelik ilk Perakende Ticaret Taslağı’ndan da eser olmadığı kaydedildi. Raporda, “2021’deki ilk taslak, küçük üreticiyi zincir marketler karşısında daha fazla koruyup sorunu nispeten tespit ederken, yeni teklif cezalarla uğraşmaktadır” denildi. Teklifin, bir kez daha, Hal Yasası ve Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Yasa’da kapsamlı değişiklik yapılmayan bir “torbayla dolu” olduğu kaydedildi. 2021’deki bakanlık taslağında olan “gıda perakendecisi zincir marketlerin pazar günleri saat 11.00’dan sonra açılacağı” hükmünün yeni teklifte bulunmadığına işaret edilen raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:

“Taslakta olan ve zincir marketlerin üreticiye karşı tazmin yükümlülüğünü artıran maddeler teklifte yoktur. Mevcut yasada olan ve zincir marketlerin raf alanlarının en az yüzde 1’ini coğrafi işaretli ürünlere, yöresel ürünlere ayıracak hüküm için, 2021’deki bakanlık taslağında kapsamlı değişiklik yapılıyordu. Bu düzenleme de yeni teklifte yoktur. Taslağa göre zincir marketlerde, belli koşullar altında tütün mamulleri, mobilya, telefon, elektronik ve beyaz eşya satılamayacaktı. Teklif, zincir marketlere uğramadan cezalara odaklanmıştır. Taslakta belediyelerin tedarik ve dağıtım kooperatiflerine ortak olabilmesi sağlanırken yeni teklif bu hükmü de görmezden gelmiş, cezayla ilgilenmiştir.”